Μαγνήσιο: ο άγνωστος σύμμαχος εναντίον της υπέρτασης

Γράφει ο Ελευθέριος Κολομτσάς

Όλο και περισσότερες μελέτες αναδεικνύουν τη σημαντική συμβολή της  καθημερινής πρόσληψης μαγνησίου για την αντιμετώπιση της υπέρτασης και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Η JNC7 ⁽¹⁾, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία ⁽²⁾ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί ^{(3, 4)}, στις πλέον πρόσφατες οδηγίες τους αναγνωρίζουν το ρόλο των μεταλλικών στοιχείων και κυρίως του μαγνησίου (Mg) στη ρύθμιση και στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Η ιατρική έρευνα αναδεικνύει τη σημασία του μαγνησίου για την υγεία της καρδιάς

Δεδομένα από κλινικές και ενδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε μαγνήσιο (τουλάχιστον 500-1000mgr ημερησίως) μειώνει την αρτηριακή πίεση. Στη μελέτη WHO-CARDIAC ⁽⁵⁾, ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση και αυξημένη ημερήσια πρόσληψη μαγνησίου και ταυρίνης (αυξημένη ημερήσια αποβολή ταυρίνης και μαγνησίου στα ούρα 24ώρου) εμφάνιζαν χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, της στεφανιαίας καρδιοπάθειας και του εμφράγματος του μυοκαρδίου. Στη μελέτη ARIC ⁽⁶⁾, υψηλότερα επίπεδα μαγνησίου στο αίμα και υψηλότερη πρόσληψη μαγνησίου με την τροφή, συνοδεύονταν από χαμηλότερη υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη και λιγότερα ισχαιμικά εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια σε δείγμα πληθυσμού (άνδρες και γυναίκες) που παρακολουθούνταν επί 15 έτη.

Παρ’όλο που οι κλινικές μελέτες δείχνουν ένα μεγάλο εύρος μείωσης της αρτηριακής πίεσης, και κάποιες μετα-αναλύσεις δεν παρατηρούν  επίδραση στην αρτηριακή πίεση από την πρόσληψη μαγνησίου, η θεραπευτική επίδραση του μαγνησίου δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση. Κι αυτό γιατί φαίνεται πως η έως τώρα έλλειψη συνοχής στις κλινικές έρευνες οφείλεται σε μεθοδολογικούς λόγους και κυρίως σε διαφορές στα παρακολουθούμενα δείγματα πληθυσμού (παθήσεις, παράλληλη φαρμακευτική αγωγή, τύπος χορηγούμενου σκευάσματος μαγνησίου κ.λπ.). Η διερεύνηση του ρόλου του μαγνησίου στην προστασία της καρδιάς από την υπέρταση και άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελεί αντικείμενο που συγκεντρώνει πλέον αυξημένο ερευνητικό ενδιαφέρον.

Πώς το μαγνήσιο προστατεύει την καρδιαγγειακή υγεία;

Έχουν αναδειχτεί ποικίλοι μηχανισμοί ευεργετικής δράσης του μαγνησίου.

• Από άποψη φυσιολογίας και κυτταρικής βιοχημείας, η αύξηση του ενδοκυττάριου μαγνησίου και καλίου σε συνδυασμό με μειωμένη ενδοκυτταρική παρουσία νατρίου και ασβεστίου, βελτιώνουν την ανταπόκριση της αρτηριακής πίεσης στην χορηγούμενη αγωγή.
• Υπάρχουν ενδείξεις ότι η αυξημένη πρόσληψη μαγνησίου μειώνει την υπεργλυκαιμία, την εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ, την LDL χοληστερίνη, και την υπερτροφία της LV. Μάλιστα οι παραπάνω δράσεις του μαγνησίου επαυξάνονται με τη σύγχρονη λήψη ταυρίνης, καθώς ο συνδυασμός μαγνησίου-ταυρίνης μειώνει τα ενδοκυττάρια επίπεδα νατρίου και ασβεστίου.
• Ένας από τους πιθανούς μηχανισμούς με τον οποίο το μαγνήσιο μειώνει την αρτηριακή υπέρταση είναι το ότι λειτουργεί ως αποκλειστής του διαύλου ασβεστίου, δηλαδή μειώνει το ενδοκυτταρικό ασβέστιο και προκαλεί διαστολή των αγγείων και χαλάρωσή τους. Επιπρόσθετα, το μαγνήσιο ανταγωνίζεται το νάτριο σε θέσεις σύνθεσης στις λείες μυικές ίνες των αγγείων ενώ συνδέεται με το κάλιο κατά τρόπο συναγωνιστικό, αυξάνει την προσταγλανδίνη Ε (η οποία δρα αγγειοχαλαρωτικά – αγγειοδιασταλτικά), προκαλεί διαστολή των αγγείων μέσω της έκκρισης Na από το ενδοθήλιο, και μειώνει το ενδοκυτταρικό νάτριο. Έτσι βελτιώνει την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία από την οποία πάσχει ο υπερτασικός και διαβητικός ασθενής και μειώνει την αρτηριακή πίεση ^{(7, 8, 9, 10)}.

Πώς μπορώ να αυξήσω την πρόσληψη μαγνησίου;

Με βάση τα παραπάνω, το μαγνήσιο σε ημερήσια κατανάλωση 500-1000 mgr έχει θετική επίδραση στην αντιμετώπιση της υπέρτασης. Ο συνδυασμός αυξημένης ημερήσιας πρόσληψης μαγνησίου και καλίου μαζί, παράλληλα με μειωμένη ημερήσια πρόσληψη νατρίου είναι περισσότερο αποτελεσματικός από την μεμονωμένη πρόσληψη καθενός από τα δύο μεταλλικά στοιχεία. Συχνά δε είναι τόσο αποτελεσματικός όσο ένα αντιυπερτασικό φάρμακο για τη θεραπεία της υπέρτασης. Ας σημειωθεί δε ότι, επειδή το μαγνήσιο λειτουργεί συναγωνιστικά με τα διάφορα φάρμακα που χορηγούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, δηλαδή ενισχύει τη δράση τους, πρέπει να συγχορηγείται με αυτά στα υπερτασικά άτομα.

Τρεις είναι οι βασικές οδηγίες για την πρόσληψη μαγνησίου*:

• Γενικά, συστήνεται η ημερήσια πρόσληψη 1000mgr μαγνησίου με 4,7 gr καλίου και δίαιτα φτωχή σε αλάτι (ημερήσια πρόσληψη νατρίου μικρότερη από 2 gr) για να μεγιστοποιηθεί η μείωση της αρτηριακής πίεσης ⁽¹¹⁾. Η επιπλέον προσθήκη ταυρίνης (1000-2000 mgr ημερησίως) λειτουργεί αθροιστικά ευνοϊκά.
• Η καθημερινή πρόσληψη μαγνησίου και καλίου μπορεί και πρέπει να γίνεται μέσω της διατροφής. Τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο είναι τα πράσινα λαχανικά (όπως το σπανάκι και τα χόρτα), οι καρποί και σπόροι (αμύγδαλα, φυστίκια, ηλιόσπορος, κ.λπ.),  το ψάρι, το αβοκάντο, πολλά φρούτα (κυρίως οι φράουλες, οι μπανάνες και τα σύκα) και η μαύρη σοκολάτα. Οι παραπάνω τροφές έχουν πολλά άλλα οφέλη για το καρδιαγγειακό σύστημα (π.χ. φρούτα και λαχανικά είναι πλούσια σε βιταμίνες, ενώ το ψάρι και οι σπόροι είναι πλούσια σε ω3) και θα πρέπει έτσι κι αλλιώς να έχουν κυρίαρχη θέση στη διατροφή.
• Ωστόσο μέσω της διατροφής δύσκολα επιτυγχάνεται καθημερινά ο ημερήσιος στόχος των 500-1000mgr που τίθεται για τα άτομα με προϋπέρταση ή υπέρταση, γι’αυτό συστήνεται η λήψη συμπληρώματος διατροφής σε αυτές τις περιπτώσεις. Η χορήγηση συμπληρώματος διατροφής μαγνησίου πρέπει να συστήνεται από τον θεράποντα ιατρό, καθώς αφενός υπάρχουν κάποιες ειδικές αντενδείξεις στην λήψη του (σε περιπτώσεις νεφρικής ανεπάρκειας, λήψης άλλων φαρμάκων που προκαλούν κατακράτηση μαγνησίου), αφετέρου υπάρχουν πολλά διαφορετικά σκευάσματα διαθέσιμα, τα οποία συνδυάζουν το μαγνήσιο με άλλες ουσίες, και ο γιατρός μπορεί να επιλέξει το αποτελεσματικότερο κατά περίπτωση.

* Στον Καρδιομεταβολισμό εφαρμόζουμε Μεταβολική Καρδιολογία. Στο πλαίσιο αυτό, μας ενδιαφέρει να ενεργοποιούμε κάθε φυσικό, εγγενή μηχανισμό του οργανισμού που μπορεί να προστατέψει από μια καρδιαγγειακή πάθηση, ή να συμβάλλει ώστε μια θεραπευτική αγωγή να αποδόσει καλύτερα. Η ενίσχυση του οργανισμού με μαγνήσιο εγγράφεται σε αυτή την προσέγγιση. 

ΠΗΓΕΣ

1. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, et al. The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation and Treatment of High Blood Pressure: the JNC 7 report. JAMA. 2003;289:2560–2572.
2. Appel LJ, Brands ME, Daniels SR. Dietary approaches to prevent and treat hypertension: a scientific statement from the American Heart Association. Hypertension. 2006;47:296–308.
3. Society of Hypertension-European Society of Cardiology Guidelines Committee. 2003 European Society of Hypertension-European Society of Cardiology guidelines for the management of arterial hypertension. J Hypertens. 2003;21:1011–1063.
4. Whitworth JA; World Health Organization. International Society of Hypertension Writing Group. 2003 World Health Organization (WHO) International Society of Hypertension (ISH) statement on management of hypertension. J Hypertens. 2003;21:1983–1992.
5. Yamori Y, Taquchi T, Mori H, et al. Low cardiovascular risks in the middle aged males and females excreting greater 24-hour urinary taurine and magnesium in 41 WHO-CARDIAC study populations in the world. J Biomed Sci. 2010;17(Suppl 1):S21.
6. Ohira T, Peacock JM, Iso H, et al. Serum and dietary magnesium and risk of ischemic stroke: the Atherosclerosis Risk in Communities Study. Am J Epidemiol. 2009;169:1437–1444.
7. McCarty MF. Complementary vascular-protective actions of magnesium and taurine: a rationale for magnesium taurate. Med Hypotheses. 1996;46:89–100.
8. Yamori Y, Taquchi T, Mori H, et al. Low cardiovascular risks in the middle aged males and females excreting greater 24-hour urinary taurine and magnesium in 41 WHO-CARDIAC study populations in the world. J Biomed Sci. 2010;17(Suppl 1):S21.
9. Barbagallo M, Dominguez LJ, Galioto A, et al. Oral magnesium supplementation improves vascular function in elderly diabetic patients. Magnes Res. 2010;23:131–137.
10. Das UN. Delta 6 desaturase as the target of the beneficial actions of magnesium. Med Sci Monit. 2010;16:LE11–LE12.
11. Houston MC. The importance of potassium in managing hypertension. Curr Hypertens Rep. 2011;13(4):309–317.
12. Houston M. The role of magnesium in hypertension and cardiovascular disease. J Clin Hypertens (Greenwich). 2011;13:843–847.

Διαβάστε ακόμα:

Κατανάλωση καφέ και καρδιαγγειακή υγεία Αλάτι και Υπέρταση Αποφρακτική άπνοια ύπνου και καρδιαγγειακές παθήσεις