Γράφει ο Ελευθέριος Κολομτσάς
Η συχνότητα του σακχαρώδους διαβήτη στο γενικό πληθυσμό αυξάνει ταχύτατα. Εκτιμάται ότι οι πάσχοντες διεθνώς από σακχαρώδη διαβήτη αυξήθηκαν από 135 εκατομμύρια το 1995 σε 300 εκατομμύρια το 2015(1). Ο πληθυσμός πασχόντων υπερδιπλασιάστηκε δηλαδή σε 20 χρόνια… Το γεγονός αυτό κάνει πολλούς επιστήμονες να μιλούν για το σακχαρώδη διαβήτη ως την «μεγαλύτερη επιδημία του 21ου αιώνα». Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της Ε.ΜΕ.ΝΟ. (τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν το Μάρτιο του 2017), περίπου 1 στους 10 Έλληνες πάσχουν από διαβήτη, με ένα ποσοστό 3-4% των πασχόντων να μην γνωρίζουν ότι νοσούν. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ανησυχητικά και για τα παιδιά: πράγματι, ο διαβήτης τύπου 1 αυξάνεται κατά 3% κάθε χρόνο στα παιδιά και στους εφήβους, ενώ ο διαβήτης τύπου 2 προσβάλλει πλέον όλο και μικρότερες ηλικίες νέων και παιδιών.
Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακές επιπλοκές γενικά
Είναι γνωστό ότι οι διαβητικοί βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για να αναπτύξουν καρδιαγγειακά νοσήματα. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν μάλιστα την κύρια νοσηρότητα και αιτία θανάτου των διαβητικών. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι υπεύθυνος για την αυξημένη και διάσπαρτη αθηροσκλήρυνση στις μεγάλες αρτηρίες (καρωτίδες, αορτή, μηριαίες αρτηρίες) και την αυξημένη συχνότητα αθηροσκλήρυνσης στα περιφερειακά αγγεία της καρδιάς. Οι αγγειακές αυτές επιπλοκές αυξάνουν τη συχνότητα εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και περιφερειακής αποφρακτικής αρτηριοπάθειας. Επίσης, ο διαβήτης προκαλεί μικροαγγειοπάθεια, η οποία συμβάλλει στην αμφιβληστροειδοπάθεια και στην νεφρική ανεπάρκεια, ενώ συμμετέχει και σε καρδιακές παθογένειες.
Η διαβητική μυοκαρδιοπάθεια
Η διαβητική μυοκαρδιοπάθεια είναι μια καρδιακή νόσος που φαίνεται πως οφείλεται αποκλειστικά στο σακχαρώδη διαβήτη. Η διαβητική μυοκαρδιοπάθεια παρατηρήθηκε πριν περίπου 30 χρόνια από τους Rubler et al (2) σε διαβητικούς ασθενείς τους. Πρόκειται για μια τροποποίηση της δομής και της λειτουργίας του μυοκαρδίου παρά την απουσία υπέρτασης και στεφανιαίας νόσου. Η πάθηση συνεπάγεται δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας, ενώ συνοδεύεται επίσης από διαστολική δυσλειτουργία που γίνεται εντονότερη εάν ο διαβητικός πάσχει επιπλέον από υπέρταση ή ισχαιμία του μυοκαρδίου. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι επομένως ένας καλά αναγνωρισμένος παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας.
Έχει αποδειχτεί ότι η συχνότητα καρδιακής ανεπάρκειας στους διαβητικούς άνδρες είναι διπλάσια και στις διαβητικές γυναίκες πενταπλάσια σε σχέση με το γενικό πληθυσμό ίδιου φύλου και ηλικίας (Framington Heart Study (3)).
Πολλές υπερηχοκαρδιογραφικές μελέτες σε ποικίλους πληθυσμούς διαβητικών έχουν δείξει συστολική δυσλειτουργία και υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, συμπτώματα που αποτελούν ενδείξεις αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης καρδιακής ανεπάρκειας. Διαπιστώνεται επίσης διαστολική δυσλειτουργία, η οποία συνήθως προηγείται της συστολικής δυσλειτουργίας. Σε μια μελέτη(4) στην οποία συμμετείχαν έφηβοι διαβητικοί τύπου 1 χωρίς στεφανιαία νόσο, η υπερηχοκαρδιογραφική μελέτη αποκάλυψε διαστολική δυσλειτουργία με μείωση της πρώιμης διαστολικής πλήρωσης, αύξηση της κολπικής πλήρωσης, παράταση της ισοογκομετρικής χάλασης και αυξημένο αριθμό υπερκοιλιακών έκτακτων παλμών. Άλλη παρόμοια μελέτη(5) σε πληθυσμό χωρίς κλινικά εμφανή συμπτώματα αγγειακών επιπλοκών, ανέφερε πρώιμες δομικές και λειτουργικές καρδιακές μεταβολές όπως αύξηση του πάχους του τοιχώματος της αριστερής κοιλίας, αύξηση της μάζας της αριστερής κοιλίας, μια σχετιζόμενη με την ηλικία μείωση της κλασματικής εξώθησης, και μια επίσης σχετιζόμενη με την ηλικία αύξηση της διαστολικής διαμέτρου.
Πώς προστατεύουμε την καρδιά του διαβητικού;
Καθώς η συχνότητα του σακχαρώδους διαβήτη αυξάνεται και μάλιστα επεκτείνεται σε όλο και νεαρότερες ηλικίες, είναι κρίσιμο να τον αντιμετωπίζουμε τόσο με πρόληψη όσο και με θεραπεία και αποκατάσταση, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα τους βασικούς παράγοντες θνητότητας που συνδέονται με αυτόν: την παχυσαρκία, την υπέρταση και την δυσλιπιδαιμία.
Οι καρδιαγγειακές επιπλοκές παραμένουν η βασική αιτία θανάτου στους διαβητικούς.
Έχει διαπιστωθεί ότι στους διαβητικούς, ο θάνατος από καρδιαγγειακή πάθηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αθηροσκλήρυνση. Ωστόσο, νεότερες μελέτες αποδεικνύουν ότι ο ίδιος ο σακχαρώδης διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής δυσλειτουργίας και καρδιακής ανεπάρκειας, ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες κινδύνου όπως η στεφανιαία νόσος και η υπέρταση. Είναι φανερό ότι όσο περισσότεροι παράγοντες κινδύνου συσσωρεύονται στον πάσχοντα από σακχαρώδη διαβήτη, τόσο πιθανότερη φαίνεται η ανάπτυξη καρδιακής ανεπάρκειας.
Ο έλεγχος του διαβήτη με την κατάλληλη θεραπεία, η τακτική καρδιολογική παρακολούθηση, η αλλαγή του τρόπου διατροφής, ο έλεγχος του σωματικού βάρους, η εισαγωγή άσκησης στην καθημερινή ρουτίνα του διαβητικού, γίνονται επομένως κρίσιμοι παράγοντες για τον περιορισμό του κινδύνου θνητότητας των διαβητικών από καρδιακή ανεπάρκεια.
Παράλληλα, λόγω του μεγάλου αριθμού πασχόντων, ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μια από τις ασθένειες για την οποία γίνεται σημαντική ιατρική και φαρμακευτική έρευνα, προκειμένου να διερευνηθούν πλήρως οι μηχανισμοί που τον προκαλούν και να αναπτυχθούν νέες, πιο αποτελεσματικές και λιγότερο επίπονες θεραπείες για τους πάσχοντες.
ΠΗΓΕΣ
- King H, Aubert RE, Herman WH. Global burden of diabetes, 1995–2025: prevalence, numerical estimates, and projections. Diabetes Care. 1998; 21: 1414–1431.
- Rubler S, Dlugash J, Yuceoglu YZ, Kumral T, Branwood AW, Grishman A. New type of cardiomyopathy associated with diabetic glomerulosclerosis. Am J Cardiol. 1972; 30: 595–602.
- Kannel WB, McGee DL. Diabetes and cardiovascular disease: the Framingham study. JAMA. 1979; 241: 2035–2038.
- Schannwell CM, Schneppenheim M, Perings S, Plehn G, Strauer BE. Left ventricular diastolic dysfunction as an early manifestation of diabetic cardiomyopathy. Cardiology. 2002; 98: 33–39.
- Carugo S, Giannattasio C, Calchera I, Paleari F, Gorgoglione MG, Grappiolo A, Gamba P, Rovaris G, Failla M, Mancia G. Progression of functional and structural cardiac alterations in young normotensive uncomplicated patients with type 1 diabetes mellitus. J Hypertens. 2001; 19: 1675–1680.
- Boudina S, Abel ED. Diabetic cardiomyopathy revisited. Circulation. 2007 Jun 26;115(25):3213-23.
