Γράφει ο Ελευθέριος Κολομτσάς
Κατά τη σχολική ηλικία, οι επίκτητες καρδιοπάθειες που ταλαιπωρούν τους ενήλικες (π.χ. αθηρωματική πλάκα, στεφανιαία νόσος κ.λπ.) είναι σπάνιες, καθώς ο οργανισμός συνήθως δεν έχει προλάβει να επηρεασθεί από κακές διατροφικές συνήθειες κ.λπ.. Επομένως, σε αυτή την ηλικία αυτό που κυρίως μας ενδιαφέρει από πλευράς καρδιολογικού ελέγχου είναι να ανιχνεύσουμε κληρονομικές / εκ γενετής παθήσεις (όπως η διατατική μυοκαρδιοπάθεια) που δεν έχουν ακόμη εκδηλωθεί με συγκεκριμένα συμπτώματα, ή που τα συμπτώματα είναι ήπια και έχουν περάσει απαρατήρητα. Γνωρίζουμε δε πως οι παθήσεις αυτές έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης σε συγκεκριμένες ηλικίες, και επομένως προγραμματίζουμε τον καρδιολογικό έλεγχο των παιδιών ανάλογα.
Με αυτό το σκεπτικό ένα προτεινόμενο πρόγραμμα καρδιολογικών ελέγχων έχει ως εξής:
1ος καρδιολογικός έλεγχος: Α’ – Β’ Δημοτικού
- Πλήρες ατομικό και οικογενειακό ιστορικό: εξετάζουμε τυχόν συμπτώματα του παιδιού, ειδικά στη διάρκεια προσπάθειας, αλλά κυρίως μας ενδιαφέρει το οικογενειακό ιστορικό, ειδικά εάν περιλαμβάνει συγγενείς καρδιοπάθειες ή αιφνίδιο θάνατο γονέα ή αδελφιού. Για το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό είναι σημαντική η συμβολή των γονέων με πληροφορίες που τα παιδιά δεν γνωρίζουν / δεν συνειδητοποιούν.
- Καρδιογράφημα 12 απαγωγών: ένα σωστό καρδιογράφημα που διαβάζεται από έμπειρο γιατρό που γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της παιδικής καρδιάς, αποτελεί κρίσιμη εξέταση.
- Φυσική εξέταση: περιλαμβάνει ακρόαση της καρδιάς και των πνευμόνων με τα καρδιολογικά ακουστικά για τον εντοπισμό φυσημάτων και ψιθύρων, ψηλάφηση του θώρακα για δυσμορφίες που προδίδουν συγγενείς καρδιοπάθειες, εξέταση των άκρων για εντοπισμό προβλημάτων στην κυκλοφορία του αίματος, ψηλάφηση καρωτίδων, κ.λπ. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί οξύμετρο.
- Σωματομετρικά στοιχεία: μετράμε ύψος, βάρος, σφυγμό, πίεση.
- Υπερηχοκαρδιογράφημα triplex: Στην ηλικία αυτή γενικά το καρδιογράφημα επαρκεί και δεν είναι απαραίτητο το υπερηχοκαρδιογράφημα triplex. Το κάνουμε μόνον εφόσον ο ως άνω έλεγχος δίνει ευρήματα, ή αν οι γονείς το επιθυμούν.
2ος καρδιολογικός έλεγχος: Α’ Γυμνασίου
Στην ηλικία αυτή ο έλεγχος περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω συν απαραιτήτως υπερηχοκαρδιογράφημα triplex. Μπορεί να είναι το πρώτο triplex του παιδιού, ή μπορεί να είναι επαναληπτικό αν οι γονείς είχαν επιλέξει να περιληφθεί h εξέταση και στον πρώτο έλεγχο.
3ος καρδιολογικός έλεγχος: 17-18 ετών
Επαναλαμβάνεται καρδιολογικός έλεγχος με υποχρεωτικό υπερηχοκαρδιογράφημα καρδιάς. Εφόσον δεν υπάρχουν ευρήματα, ο επόμενος έλεγχος είναι στην ηλικία 29-30 ετών.
Στην περίπτωση που ο 1ος, 2ος ή 3ος καρδιολογικός έλεγχος έχουν ευρήματα, είναι πιθανό να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις, να είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε ειδικευμένο παιδοκαρδιολόγο ή και να απαιτείται ετήσια επανάληψη του ελέγχου. Γενικά όμως, στην μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών, ο καρδιολογικός έλεγχος βαίνει καλώς και δεν χρειάζεται να παρεκλίνουν από το τυπικό πρόγραμμα ελέγχων. Παιδιά με βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό και “καθαρό” τον 1ο καρδιολογικό έλεγχο, δεν πρέπει να καθυστερούν τον 2ο και τον 3ο έλεγχο, καθώς το πέρασμα στην εφηβεία και η ενηλικίωση αποτελούν ηλικίες-σταθμούς για την εκδήλωση κάποιων νόσων.
Ωστόσο:
- αν το παιδί παραπονεθεί οποιαδήποτε στιγμή μεταξύ των τακτικών ελέγχων για ζαλάδες, ταχυκαρδία, πόνο στο στήθος, δύσπνοια, αν σημειωθεί λιποθυμικό επεισόδιο, αν οι γονείς βλέπουν κάποια ανησυχητικά συμπτώματα (π.χ. υπερβολικό λαχάνιασμα, δυσφορία στη φυσική δραστηριότητα, υπερβολική αύξηση βάρους) ακόμη κι αν το παιδί δεν ξέρει να τα αναφέρει ή να τα περιγράψει, δεν πρέπει να παραμελήσουν να μιλήσουν με τον παιδίατρο και με τον καρδιολόγο. Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν έγκαιρα και σωστά τα συμπτώματα ώστε να καταλήξουμε τεκμηριωμένα αν μας ανησυχούν από καρδιολογικής άποψης ή όχι και να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα, αν χρειάζονται, που θα διασφαλίσουν στο παιδί καλή υγεία και δραστηριότητα χωρίς ανησυχία.
- αν το παιδί συμμετέχει σε ανταγωνιστικό άθλημα (στίβο, ποδόσφαιρο, μπάσκετ κ.λπ.), έχει τακτικές προπονήσεις μεγάλης διάρκειας κάθε εβδομάδα, συμμετέχει σε αγώνες με προσπάθεια που διαρκεί πάνω από 40 λεπτά, τότε είναι απαραίτητο να γίνεται προαγωνιστικός καρδιολογικός έλεγχος κάθε χρόνο, όσο συμμετέχει στο άθλημα.
Τέλος, πρέπει να θυμόμαστε πάντα πως η καλή καρδιαγγειακή υγεία του παιδιού και το χτίσιμο γερών βάσεων για καλή καρδιαγγειακή υγεία στην ενήλικη ζωή του, περνά από τη σωστή διατροφή, την τακτική φυσική δραστηριότητα και την επαρκή έκθεση στον ήλιο για ανάπτυξη βιταμίνης D.
