Γράφει ο Ελευθέριος Κολομτσάς
Η αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι μια κατάσταση κατά την οποία η αναπνοή σταματά κατά τη διάρκεια του ύπνου, λόγω κάποιας στένωσης ή φραγής της αναπνευστικής οδού. Οι ενήλικες που πάσχουν από αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι πιο πιθανό να είναι και παχύσαρκοι. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της αποφρακτικής άπνοιας περιλαμβάνουν το ροχαλητό, τη διακοπή της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου και συχνές αφυπνίσεις στη διάρκεια της νύχτας, με αποτέλεσμα διακεκομμένο ύπνο. Οι πάσχοντες συνήθως αισθάνονται πονοκέφαλο, κούραση και υπνηλία στη διάρκεια της μέρας.
Η έλλειψη καλής ποιότητας ύπνου που προκαλείται από την αποφρακτική άπνοια μπορεί να οδηγήσει σε εργασιακά ατυχήματα, μειωμένη παραγωγική ικανότητα και τροχαία ατυχήματα. Κάτι που είναι λιγότερο γνωστό, είναι ότι πολλές καρδιαγγειακές παθήσεις συνδέονται με την αποφρακτική άπνοια ύπνου, και είτε προκαλούνται από αυτήν είτε η εξέλιξή τους επιδεινώνεται από την αποφρακτική άπνοια.
Καρδιαγγειακά προβλήματα που οφείλονται στην αποφρακτική άπνοια ύπνου
Υπέρταση: οι πάσχοντες από αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι πιθανό να πάσχουν από υπέρταση ή να δυσκολεύονται να ρυθμίσουν την αρτηριακή τους πίεση. Περίπου 30% των πασχόντων από υπέρταση πάσχουν επίσης από αποφρακτική άπνοια ύπνου, ενώ οι πάσχοντες από αποφρακτική άπνοια ύπνου έχουν 50% πιθανότητα να έχουν επίσης υπέρταση.
Αρρυθμίες: οι πάσχοντες από αποφρακτική άπνοια ύπνου μπορεί να αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα αρρυθμιών, όπως η κολπική μαρμαρυγή (μη κανονικός καρδιακός ρυθμός), ή βραδυκαρδία. Οι πάσχοντες από σοβαρή αποφρακτική άπνοια ύπνου έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν κολπική μαρμαρυγή σε σχέση με τους μη πάσχοντες, ενώ όταν η αποφρακτική άπνοια παραμένει χωρίς θεραπεία, η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να επιδεινωθεί σημαντικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή που προχωρούν σε θεραπεία με ablation, εφόσον δεν προχωρήσουν παράλληλα σε θεραπεία της αποφρακτικής άπνοιας, έχουν 25% πιθανότητα να επανεμφανίσουν κολπική μαρμαρυγή.
Στεφανιαία νόσος: η στεφανιαία νόσος προκαλείται όταν τα αγγεία που φέρουν στην καρδιά αίμα και οξυγόνο παθαίνουν στενώσεις, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε έμφραγμα του μυοκαρδίου. Όταν η αποφρακτική άπνοια ύπνου δεν αντιμετωπίζεται, η πιθανότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου διπλασιάζεται. Επιπλέον, περίπου το 70% των περιστατικών νοσηλείας για στεφανιαία νόσο, διαπιστώνεται ότι πάσχουν επίσης από αποφρακτική άπνοια ύπνου.
Καρδιακή ανεπάρκεια: η αποφρακτική άπνοια ύπνου μπορεί να επιδεινώσει την καρδιακή ανεπάρκεια ή να αποτελέσει παράγοντα για την εμφάνισή της.
Γιατί η αποφρακτική άπνοια ύπνου δημιουργεί καρδιαγγειακά προβλήματα
Ο μηχανισμός με τον οποίο η αποφρακτική άπνοια ύπνου ευθύνεται για την εμφάνιση ή την εξέλιξη καρδιαγγειακών παθήσεων δεν έχει αποτυπωθεί πλήρως.
Ωστόσο, φαίνεται ότι ο μηχανισμός που ευθύνεται είναι οι συχνές διακοπές αναπνοής που προκαλεί η αποφρακτική άπνοια. Οι διακοπές αναπνοής σημαίνουν ότι τα επίπεδα οξυγόνου στον οργανισμό είναι χαμηλά, κι αυτό προκαλεί βλάβες στα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά. Επίσης, σε κάθε διακοπή της αναπνοής, η καρδιά λαμβάνει το μήνυμα ότι πρέπει να λειτουργήσει πιο γρήγορα και να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Η σοβαρή αποφρακτική άπνοια μπορεί όμως έτσι να αυξήσει το στρες που υφίσταται το μυοκάρδιο και να οδηγήσει σε μεγέθυνση του μυοκαρδίου. Η μεγεθυμένη καρδιά λαμβάνει λιγότερο οξυγόνο και είναι λιγότερο αποτελεσματική.
Πώς μπορεί να διαγνωστεί η αποφρακτική άπνοια ύπνου
Αν και νιώθουν τα συμπτώματα, οι πάσχοντες από αποφρακτική άπνοια ύπνου ίσως δεν συνειδητοποιούν ότι αυτά οφείλονται σε συγκεκριμένη πάθηση που μπορεί να έχει ευρύτερες επιπτώσεις στην υγεία τους, ούτε πως η πάθησή τους μπορεί να θεραπευτεί εύκολα, με εξίσου ευρύτερα οφέλη για την υγεία τους.
Η αρχική διάγνωση της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου μπορεί να γίνει από τον καρδιολόγο, όταν, σε συνδυασμό με τα συμπτώματα ροχαλητού, διακοπής ύπνου και χρόνιας κούρασης:
- Μια εξέταση με holter ρυθμού δείχνει συστηματικές αρρυθμίες στη διάρκεια της νύχτας.
- Μια εξέταση με holter πίεσης δείχνει υπέρταση στη διάρκεια της νύχτας.
Όταν μάλιστα αυτές οι εξετάσεις επαναλαμβάνονται τακτικά και πάντα δείχνουν κάποιο από τα παραπάνω ευρήματα, αυτό αποτελεί σαφή ένδειξη ότι είναι σκόπιμο να ακολουθήσει μελέτη ύπνου γιατί η πιθανότητα αποφρακτικής άπνοιας είναι σημαντική. Η μελέτη ύπνου είναι μια εξέταση που διενεργείται σε εξειδικευμένα εργαστήρια ύπνου από πνευμονολόγους και απαιτεί παραμονή του ασθενούς στο εργαστήριο καθ΄όλη τη διάρκεια της νύχτας.
Μπορεί η θεραπεία της αποφρακτικής άπνοιας να θεραπεύσει τα καρδιαγγειακά προβλήματα;
Η θεραπεία της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου μπορεί:
- να απαλείψει εντελώς όσα συμπτώματα οφείλονται αποκλειστικά στην αποφρακτική άπνοια ύπνου, όπως νυχτερινές αρρυθμίες και νυχτερινή υπέρταση.
- να συμβάλει σε σταθεροποίηση και μη επιδείνωση εγκατεστημένων καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια και η στεφανιαία νόσος.
Η συνηθέστερη θεραπεία της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου συνίσταται στη χρήση μιας μηχανικής συσκευής CPAP (continuous positive airway pressure), ένα είδος μάσκας η οποία χρησιμοποιείται στη διάρκεια του ύπνου για να προωθεί αέρα στην αναπνευστική οδό (μέσω του στόματος ή της μύτης). Ο αέρας εμποδίζει την αναπνευστική οδό να κλείσει στη διάρκεια του ύπνου, διορθώνοντας την άπνοια, σταθεροποιώντας τα επίπεδα προσλαμβανόμενου οξυγόνου στη διάρκεια του ύπνου και διασφαλίζοντας ήρεμο και συνεχή ύπνο.
Η χρήση της CPAP περιορίζει το στρες που υφίσταται η καρδιά του πάσχοντος από αποφρακτική άπνοια. Στους πάσχοντες από κολπική μαρμαρυγή, περιορίζονται οι έκτακτες συστολές. Στους πάσχοντες από υπέρταση μειώνεται στη διάρκεια της νύχτας η αρτηριακή πίεση.
Η θεραπεία μπορεί επίσης να περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής. Τέτοιες είναι ένα πρόγραμμα δίαιτας εφόσον υπάρχει πρόβλημα παχυσαρκίας, η αποφυγή μεγάλων γευμάτων και αλκοόλ πριν τον ύπνο ή η αλλαγή στάσης στον ύπνο.
Αν και η διαδικασία της μελέτης ύπνου και της χρήσης της μάσκας μπορεί να φαίνεται δυσάρεστη, πρέπει να τονιστεί ότι μπορεί να βελτιώσει δραστικά την ποιότητα ζωής και υγείας του πάσχοντος. Όσοι συνηθίζουν την τακτική χρήση της μάσκας, διατείνονται πως ποτέ δεν κοιμόντουσαν καλύτερα. Όσοι δυσκολεύονται να την συνηθίσουν, ενδεχομένως πρέπει να αλλάξουν μάσκα (υπάρχουν διάφορα είδη, μόνο για τη μύτη, για ολόκληρο το πρόσωπο κ.λπ.) ώσπου να βρουν την καταλληλότερη.
Συζητήστε το ενδεχόμενο να πάσχετε από αποφρακτική άπνοια ύπνου με τον καρδιολόγο σας.
ΠΗΓΗ
American Thoracic Society – Patient Information Series: Obstructive Sleep Apnea and heart Disease
