Ελευθέριος Κολομτσάς | Ειδικός Καρδιολόγος – Εντατικολόγος | 📞 213 0 251425, 6947434350 info@cardiometabolism.gr

Τι γνωρίζουμε για τον COVID-19;

  • Ο COVID-19 εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις αρχές του Δεκέμβρη 2019 στο Γουχάν, στην Κίνα.
  • Πρόκειται για ένα βητακορωναϊό, όπως ο SARS και o MERS, που έχει ως επίπτωση ιογενή πνευμονία από ήπια ως οξεία.
  • Ο COVID-19 φαίνεται να έχει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα αλλά χαμηλότερη θνησιμότητα από τους SARS και MERS.

Κύρια συμπτώματα του COVID-19

Τα βασικά συμπτώματα του COVID-19, τα οποία θα πρέπει να σας θέσουν σε εγρήγορση αν εκδηλωθούν σ’εσάς ή σε μέλος της οικογένειάς σας, είναι:

  • Βήχας
  • Πυρετός
  • Δύσπνοια

Το συνάχι και ο πονόλαιμος από μόνα τους δεν θεωρούνται συμπτώματα κοροναϊου. Ωστόσο, είναι ενδείξεις κάποιας άλλης ασθένειας, και θα πρέπει να προσέξετε ιδιαίτερα τον εαυτό σας λόγω της πιθανότητας να ασθενήσετε και από τον κορωναϊό.

Οι ηλικιωμένοι ασθενείς φαίνεται πως δεν ανεβάζουν πάντα πυρετό, επομένως άλλα συμπτώματα, όπως ο βήχας και η δύσπνοια, θα πρέπει να εξετάζονται με προσοχή και να μην αγνοηθούν.

Όσοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, κινδυνεύουν να εκδηλώσουν επιπλοκές του COVID-19.

Ποιοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες;

Στις ευπαθείς ομάδες που κινδυνεύουν από σοβαρές επιπλοκές εφόσον ασθενήσουν από τον κορωναϊό ανήκουν οι:

  • ηλικιωμένοι άνω των 60 ετών
  • όσοι πάσχουν από χρόνια καρδιαγγειακά νοσήματα
  • οι πάσχοντες από διαβήτη
  • οι πάσχοντες από αναπνευστικό νόσημα, όπως το ΧΑΠ
  • οι παχύσαρκοι
  • όσοι έχουν αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Για τα άτομα αυτά, το πιθανότερο είναι να συνίσταται νοσηλεία εφόσον διαγνωσθούν με COVID-19.

Ποιες επιπτώσεις  στο καρδιαγγειακό σύστημα έχουν αναφερθεί από την τρέχουσα επιδημία;

Οι πρώτες αναφορές υποδεικνύουν ότι όσοι ασθενείς με κορωνοϊό πάσχουν επίσης από άλλες παθήσεις, κυρίως χρόνιες, αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών και θνητότητας από τον COVID-19. Πάνω από το 50% των έως σήμερα νοσηλευόμενων πάσχουν από κάποια χρόνια πάθηση. Διεθνώς, τα ποσοστά επιπλοκών είναι πολύ υψηλότερα για ασθενείς της ΜΕΘ.

Το 40% των νοσηλευόμενων που πάσχουν επιβεβαιωμένα από COVID-19 διεθνώς, πάσχουν από καρδιαγγειακή πάθηση. Ο πρώτος νεκρός που αναφέρθηκε από τον COVID-19 ήταν ένας άνδρας 61 ετών, με ιστορικό μακροχρόνιου καπνίσματος, ο οποίος υπέκυψε από οξεία αναπνευστική δυσχέρεια, καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακή ανακοπή.

Στην τρέχουσα επιδημία, έχουν καταγραφεί αρκετές καρδιαγγειακές επιπλοκές σε όσους νοσούν σοβαρά από τον COVID-19. Ενδεικτικά, σεε μια καταγραφή σε 138 νοσηλευόμενους με COVID-19:

  • Το 19,6% εκδήλωσαν σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας.
  • Ποσοστό 16,7% των ασθενών εκδήλωσαν αρρυθμίες.
  • Το 7,2% εκδήλωσαν οξεία καρδιακή βλάβη.
  • Το 8,7% των ασθενών ήταν σε σοκ και 3,6% ανέπτυξαν οξεία νεφρική βλάβη.

Κάποια αρχικά, μη δημοσιευμένα ευρήματα αναφέρουν πως αρκετοί ασθενείς εμφανίζουν μυοκαρδίτιδα.

Τι επιπτώσεις στην καρδιαγγειακή υγεία είχαν στο παρελθόν ανάλογες επιδημίες;

Η γνώση μας από προηγούμενες επιδημίες γρίπης ή άλλων τύπων κορωναϊού μας βοηθά να κατανοήσουμε την πιθανή εξέλιξη της νόσου και να την “ζυγίσουμε” ως προς την επικινδυνότητά της για το καρδιαγγειακό σύστημα. Γενικά, όλες οι παρόμοιες επιδημίες στο παρελθόν συνοδεύονταν από επικίνδυνες καρδιαγγειακές επιπλοκές, που αποτελούσαν  βασικό παράγοντα θνητότητας των ασθενών αυτών.

  • Επιδημία γρίπης: Σε όλες τις πανδημίες γρίπης (εκτός από την πανδημία του 1918), οι καρδιαγγειακές επιπλοκές ξεπέρασαν όλες τις υπόλοιπες αιτίες θνητότητας, συμπεριλαμβανομένης της ιογενούς πνευμονίας.
  • Γενικές ιώσεις: Οι ιώσεις αποτελούν γνωστό αποσταθεροποιητικό παράγοντα στις χρόνιες καρδιοπάθειες, ως γενική επίπτωση της ανισορροπίας μεταξύ του αυξημένου λόγω της ίωσης μεταβολισμού και της μειωμένης καρδιακής εφεδρείας. Η συνολική λοίμωξη σε συνδυασμό με την ιογενή πνευμονία έχει άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα:
    • Οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο και καρδιακή ανεπάρκεια αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο οξέων συμβάντων. Η ιογενής λοίμωξη μπορεί να αποσταθεροποιήσει αθηρωματικές πλάκες των στεφανιαίων αγγείων μέσω διαφόρων μηχανισμών, συμπεριλαμβανομένης της αντίδρασης στη φλεγμονή. Τέτοιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί στο πλαίσιο της επιδημίας COVID-19.
    • Πολλές συν-νοσηρότητες, όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης,  η υπέρταση, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, αυξάνουν τον κίνδυνο.
  • SARS / MERS: Η διαθέσιμη έρευνα πάνω στις επιπτώσεις των SARS/MERS επί του καρδιαγγειακού συστήματος είναι περιορισμένες, ωστόσο είναι ενδεικτική και χρήσιμη στο πλαίσιο της τρέχουσας επιδημίας.
    • 60% των κρουσμάτων SARS είχαν μία ή περισσότερες προϋπάρχουσες συν-νοσηρότητες, κάτι που επιδείνωσε την πρόγνωσή τους. Οι ειδικοί συνιστούν τα περιστατικά με διαβήτη, στεφανιαία νόσο ή νεφρική ανεπάρκεια να λαμβάνουν προτεραιότητα κατά την αντιμετώπισή τους.
    • Και οι δύο επιδημίες SARS και MERS συνδέθηκαν με οξεία μυοκαρδίτιδα, οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και ταχύτατη καρδιακή ανεπάρκεια. Μια έρευνα συνέδεσε 2 στους 5 θανάτους με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ωστόσο, τα συμπεράσματα αυτά πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη. Αποτελούν ένδειξη του αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου για τους ασθενείς με κορωναϊό αλλά δεν μπορούν να γενικευτούν.
    • Αναστρέψιμη υποκλινική διαταραχή της διαστολικής λειτουργίας της αριστερής κοιλίας φαίνεται συνήθης σε οξεία περιστατικά SARS, ακόμη και σε ασθενείς χωρίς προηγούμενη διαγνωσμένη καρδιακή πάθηση. Πιθανών πρόκειται για αποτέλεσμα της συστηματικής φλεγμονώδους ανοσοαπόκρισης που παρατηρείται και σε άλλες νόσους πλην του SARS. Ωστόσο το χαμηλό κλάσμα εξώθησης κατά την εισαγωγή του πάσχοντος στο νοσοκομείο απεδείχθη παράγοντας πρόγνωσης της ανάγκης για μηχανική υποστήριξη της αναπνοής σε επόμενη φάση.
    • Σε μια μελέτη για τις καρδιαγγειακές επιπτώσεις του SARS σε 121 ασθενείς:
      • 71,9% των ασθενών εμφάνισαν επίμονη ταχυκαρδία, η οποία συνεχίστηκε στο 40% των περιπτώσεων και μετά το εξιτήριο από το νοσοκομείο.
      • 50,4% των ασθενών ανέπτυξαν επίμονη ασυμπτωματική υπόταση στη διάρκεια της νοσηλείας. Ένας εξ αυτών χρειάστηκε υποστήριξη με ινότροπα.
      • 14,9% των ασθενών εμφάνισαν παροδική βραχυκαρδία.
      • 10,7% εμφάνισαν παροδική μεγαλοκαρδία, χωρίς ενδείξεις ή συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας.
      • Ένας ασθενής υπέστη παροδική παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή, η οποία υποχώρησε.
      • Οι καρδιαγγειακές επιπλοκές στατιστικά δεν φάνηκαν να συνδέονται με αποκορεσμό οξυγόνου ή με νοσηλεία σε ΜΕΘ.

Οδηγίες στο πλαίσιο της τρέχουσας επιδημίας COVID-19

Κανόνες υγιεινής

O COVID-19 μεταδίδεται μέσω σταγονιδίων και ζει για αρκετό διάστημα εκτός του ανθρώπινου σώματος. Ο περιορισμός και η πρόληψη της επιδημίας περνούν απαραιτήτως μέσα από την χρήση δημόσιων και ατομικών πρακτικών υγιεινής για την αποφυγή της μετάδοσης της νόσου, όπως:

  • Η απολύμανση και το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών. Σαπουνίστε καλά από τις παλάμες, τη ράχη του χεριού, ανάμεσα στα δάχτυλα, κάτω από τα νύχια και ως τον καρπό, περίπου για 20 δευτερόλεπτα συνολικά.
  • Η αποφυγή επαφής με άτομα που βήχουν και φταρνίζονται.
  • Η χρήση χαρτομάντηλου μιας χρήσης όταν φταρνίζεστε, βήχετε ή φτύνετε. Τοποθετήστε άμεσα το χαρτομάντηλο σε (κλειστό κατά προτίμηση) κάδο σκουπιδιών.

Φαρμακευτική αγωγή και ενίσχυση του ανοσοποιητικού

  • Ανελλιπής λήψη οποιασδήποτε φαρμακευτικής αγωγής για οποιοδήποτε νόσημα ακολουθείτε ήδη. Μην παραμελείτε τα φάρμακα για το καρδιαγγειακό σας νόσημα. Αν εκδηλώσετε κορωναϊό, είναι σκόπιμο το καρδιαγγειακό σας σύστημα να βρίσκεται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.
  • Καλή διατροφή και ενυδάτωση.
  • Επαρκείς ώρες ύπνου.
  • Αποφυγή έκθεσης σε άλλες ιώσεις.
  • Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας για να σας συμβουλεύσει αν υπάρχει λόγος λήψης συμπληρωμάτων διατροφής, όπως είναι η βιταμίνη C.
  • Είναι σημαντικό οι καρδιοπαθείς να μην αμελούν τον εμβολιασμό τους, ειδικά το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου, δεδομένης της μεγάλης επίπτωσης δευτερογενούς βακτηριακής λοίμωξης. Είναι επίσης σκόπιμο να γίνεται το εμβόλιο της γρίπης ώστε να αποφευχθεί άλλη εμπύρετη νόσος που μπορεί στην αρχή να διαγνωσθεί εσφαλμένα ως προσβολή από τον κορωναϊό.
  • Κάποιοι ειδικοί συστήνουν στους καρδιοπαθείς την χρήση φαρμάκων που σταθεροποιούν την αθηρωματική πλάκα (στατίνες, beta blockers, ACE inhibitors, ασπιρίνη) για προφυλακτικούς λόγους στη διάρκεια της επιδημίας, στις περιοχές με μεγάλο αριθμό κρουσμάτων. Οι θεραπείες αυτές πρέπει να προσωποποιούνται στον κάθε ασθενή από τον θεράποντα ιατρό τους. Σημείωση: ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ ΗΔΗ ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΕΤΕ ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ.

Σε περιοχές με ενεργή επιδημία και επιβεβαιωμένο ρυθμό μετάδοσης της ασθένειας

  • Σε περιοχές με ενεργή επιδημία, είναι σκόπιμο οι ασθενείς που πάσχουν από καρδιαγγειακή πάθηση να ενημερωθούν για τον αυξημένο κίνδυνο και να λάβουν οδηγίες για επιπλέον προφυλάξεις, πάντα στο πλαίσιο της λογικής.
  • Εάν είστε καρδιοπαθής ή έχετε καρδιοπαθή στην οικογένεια, επικοινωνήστε με τον θεράποντα ιατρό για οδηγίες.
  • Αποφύγετε τις άσκοπες μετακινήσεις, τα ταξίδια με αεροπλάνο, τρένο, λεωοφορείο ή άλλο μέσο μαζικής μεταφοράς και τον συνωστισμό.
  • Εάν πρέπει οπωσδήποτε να ταξιδέψετε, να έχετε στο νου σας πως μπορεί εκεί που θα βρεθείτε να ισχύσει καραντίνα και να μην μπορείτε να επιστρέψετε. Φροντίστε να έχετε ικανή ποσότητα της φαρμακευτικής σας αγωγής μαζί σας, καθώς και ιατρική γνωμάτευση που να περιγράφει την πάθησή σας, για την περίπτωση που χρειαστεί να νοσηλευτείτε στο εξωτερικό.

Τι οφείλουν να γνωρίζουν οι θεράποντες ιατροί

  • Είναι σκόπιμη η διαλογή όσων ασθενών με COVID-19 πάσχουν από καρδιοαναπνευστική, νεφρική ή άλλο χρόνια νόσο, ώστε να λάβουν θεραπεία κατά προτεραιότητα.
  • Οι θεράποντες ιατροί θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τα κλασικα΄συμπτώματα του οξέως εμφράγματος του μυοκαρδίου μπορεί να καλυφθούν από τα συμπτώματα του κορωναϊού, με αποτέλεσμα να μην διαγνωστεί έγκαιρα.
  • Οι θεράποντες ιατροί θα πρέπει να είναι έτοιμοι για αλλαγές στα πρωτόκολλα αντιμετώπισης του COVID-19 καθώς πρόκειται για μια επιδημία που κινείται ταχύτατα κι έχει ακόμη αβέβαιο κλινικό προφίλ.

Τι πρέπει να κάνετε αν είστε καρδιοπαθής στην Ελλάδα στην τρέχουσα φάση

Με τον όρο καρδιοπαθής, δεν εννοούμε να έχετε λίγη υπέρταση ή χοληστερίνη υψηλότερη του φυσιολογικού. Βεβαίως, όλοι θα πρέπει να είστε προσεχτικοί και να αποφύγετε την έκθεση στον κορωναϊό. Όμως εδώ ως καρδιοπάθεια εννοούμε χρόνια καρδιαγγειακά νοσήματα.Οι καρδιοπαθείς με χρόνιο νόσημα θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί και να αποφύγουν την έκθεση στον ιό.

Τονίζουμε ξανά:

  • Την ανελλιπή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής για το καρδιαγγειακό νόσημα. Μην παραμελείτε την φαρμακευτική σας αγωγή σε καμία περίπτωση, ώστε να μην αυξάνετε τον κίνδυνο επιπλοκών σε περίπτωση που κολλήσετε τον κορωναϊό.
  • Τη σημασία των εμβολιασμών (εμβόλιο γρίπης, πνευμονιόκοκκος). Τα εμβόλια σας προστατεύουν από την γρίπη, που βρίσκεται σε έξαρση αυτή την εποχή, και από τις πνευμονίες. Σας βοηθούν έτσι να διατηρείτε τον οργανισμό σας υγιή και δυνατό και να είστε λιγότερο ευάλωτοι σε άλλες ιώσεις.
  • Την ανάγκη προσπάθειας αποφυγής όχι μόνο του κορωναϊού αλλά και της γρίπης. Αποφύγετε χώρους με συνωστισμό όπως μέσα μαζικής μεταφοράς, επαφή με άρρωστα παιδιά ή ενήλικες, κλπ.
  • Το τακτικό πλύσιμο των χεριών. Πλένετε τακτικά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό ή με οινοπνευματούχο αντισηπτικό, ώστε να μην μεταφέρετε ιούς στο στόμα, την μύτη και τα μάτια σας.

Τι πρέπει να κάνετε αν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε προσβληθεί

  • Ξεκινείστε άμεσα οικιοθελή απομόνωση.
  • Επικοινωνήστε άμεσα με τον θεράποντα καρδιολόγο, ώστε  να γνωρίζει ότι έχετε πιθανόν νοσήσει και να σας δώσει οδηγίες.
  • Καλέστε άμεσα τον ΕΟΔΥ στο 1135.
  • Μην πάτε μόνοι σας στο νοσοκομείο, αλλά ακολουθήστε τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, που θα σας καθοδηγήσει στο κέντρο αναφοράς COVID-19 της περιοχής σας.
  • Όταν πάτε στο νοσοκομείο, ενημερώστε οπωσδήποτε το προσωπικό για το ιατρικό ιστορικό σας και την καρδιαγγειακή σας πάθηση. Καλό θα είναι να έχετε μαζί σας τελευταίες εξετάσεις ή γνωματεύσεις της καρδιολογικής σας πάθησης που μπορεί να βοηθήσει το ιατρικό προσωπικό του νοσοκομείου να αντιμετωπίσει ταχύτερα το πρόβλημα.